Հունվարի 14-ը Օսիպ Մանդելշտամի ՝ 20-րդ դարի նշանավոր ռուս բանաստեղծներից մեկի ծննդյան օրն է, ով խորը կապ է ունեցել Հայաստանի հետ, որն արտահայտվել է ինչպես նրա ստեղծագործություններում, այնպես էլ անձնական կյանքում:
1930 թվականի ապրիլին Մանդելշտամը և նրա կինը՝ Նադեժդան, մեկնում են Հայաստան։ Այս ուղևորությունը երկար սպասված էր բանաստեղծի համար։
Մանդելշտամը ստեղծել է «Հայաստան» բանաստեղծությունների շարքը՝ ոգեշնչված հայկական բնությունից և մշակույթից: Նրա ստեղծագործություններում Հայաստանը ներկայացված է ոչ միայն որպես աշխարհագրական վայր, այլ որպես հույսի և փրկության խորհրդանիշ։ Բանաստեղծը հայկական բնանկարները նկարագրում է այնպիսի սիրով ու մանրամասնությամբ, որ դրանք կենդանի պատկերներ են դառնում նրա բանաստեղծություններում:
«Տեսողության ատամները փշրվում են, երբ առաջին անգամ նայում ես հայկական եկեղեցիներին։ Հայոց լեզու-անխորտակելի — քարե երկարաճիտ կոշիկներ: Դե, իհարկե, հաստ պատերով խոսք, կիսաձայն օդի շերտեր։ Բայց միթե ամբողջ հմայքը դրանում է: Ո՛չ։ Որտեղի՞ց է գալիս ձգտումը: Ինչպե՞ս բացատրել: Իմաստավորե՞լ։ Ես ուրախություն ապրեցի արտասանելու հնչյուններ, որոնք արգելված են ռուսական շուրթերին, գաղտնի, թշվառ և, գուցե, նույնիսկ, ինչ-որ խորության վրա՝ ամոթալի»:
Բանաստեղծին հատկապես տպավորել էր Սևանա լիճը:
«Հոյակապ քաղցրահամ քամին սուլոցով ներխուժում էր թոքեր։ Ամպերի շարժման արագությունն ամեն րոպե ավելանում էր, և առաջին տպագրիչը շտապում էր կես ժամվա ընթացքում ձեռքով հրատարակել յուղոտ Գուտենբերգի Աստվածաշունչը ծանր երկնքի տակ»։
Օսիպ Մանդելշտամի կապը հայերի հետ պարզապես գրական հետաքրքրություն չէ։ Դա խորը հուզական կապվածություն է մշակույթի և հողի հետ:
«Ես իմ մեջ մշակել եմ վեցերորդ՝ «արարատյան» զգացողությունը՝ լեռան ձգողականության զգացումը։ Հիմա, ուր էլ որ ինձ տանի, այն արդեն անմոռանալի է և կմնա»։
Նրա ուղևորությունը Հայաստան մի տեսակ հոգևոր ճանապարհորդություն էր դեպի իր պոեզիայի արմատները։ «Հայաստանը գիրք է, որով սովորել են առաջին մարդիկ», — գրել է բանաստեղծը: Մանդելշտամը հավերժ կապված էր այս երկրի հետ։
Նադեժդա Մանդելշտամը հիշում էր, թե ինչպես են նրանք «վերանվանել» մտերիմ ընկեր Աննա Ախմատովային: “Մենք վերադարձել ենք Հայաստանից և առաջին հերթին վերանվանել ենք մեր ընկերուհուն։ Բոլոր նախորդ անունները մեզ այն չթվացին՝ Աննուշկա, Անյուտա, Աննա Անդրեևնա: Նոր անուն էր աճել նրա համար, մինչև վերջին օրերը ես նրան անվանում էի այն նոր անունով, այդպես էլ նա ստորագրում էր նամակներում ՝ Անուշ ։ Անուշ անունը մեզ հիշեցնում էր Հայաստանը…»։