«Թափանցիկ շշեր». Արամ Պաչյան

Ինչու՞ են մարդիկ օղի խմում:
Խմում են, որ աշխարհի բոլոր երեխաները լաց լինեն:
խմում են, որ թթու վարունգ ուտեն:
խմում են, որ մեռածներին ու աստծուն հիշեն:
խմում են, որ խմեն:
խմում են, որ մարդ սպանեն:
խմում են, որ սիրեն
խմում են, որ ծեծեն:
խմում են, որ մոռանան:
խմում են, որ ապրեն:

Հայրիկը խմում է, որովհետեւ չի կարողանում չխմել:

Մայրս գդալով ապուրի մեջ ճզմում է դեղահաբը: Դաստակի շարժումը սահուն է, արագ: Հիմա հայրիկը շվշվացնելով զուգարանից դուրս կգա ու սովածությունից դողդողացող ձեռքերով կհամտեսի հավով ապուրը, որի մեջ լուծվել է  իմ ու մայրիկի գաղտնիքը:

Հացը  բկիս  է կանգնել: Նա արագ վերջացնում է ապուրը, սառույցով ջուր է խմում, գնում սենյակ: Ես մտածում եմ` միգուցե նա մահանա, դեղահաբը ազդի արյան շրջանառության վրա, սիրտը պայթի: Մեղքս գալիս է: Անցնում են րոպեներ: Հայրս անհանգիստ է: Անկողնուց ելնում է, վազում բաց պատուհանի մոտ, շունչը չի հերիքում: Հեւում է: Չի հասկանում, ինչու է վատ զգում: Աչքերի մեջ վախ կա, այդ վախը ես տեսել եմ ոսկոր կրծող շան աչքերում: Ես ու մայրս նստած ենք խոհանոցում` մարդասպանների լուռ համբերությամբ: Հայրիկը սկսում է ոռնալ: Մենք վազում ենք օգնության, պառկեցնում  մահճակալին. սավանից սպիրտի հոտ է փչում, սիրտը դուրս է թռչում կրծքավանդակից:

Հաբը ազդում  է: Զգուշացրել են, որ հիվանդի մոտ կառաջանա գլխապտույտ, վախ, սրտխփոց, դատարկության զգացողություն, նողկանք խմիչքի հանդեպ: Մայրս ինձ հանցակից է դարձրել, որ ապահով զգա իրեն, հեշտ կլինի, երբ հիշի, որ հաբը ապուրի մեջ ճզմելու պահին ես իր  կողքն եմ եղել: Հաջորդ օր չեմ դիմանում, խնդրում եմ մորս վերջ տալ այս ամենին. լսվում է միայն գդալի համաչափ չկչկոցը: Վերցնում եմ անխիղճ ափսեն ու խփում պատին: Հերիք է: Հերիք է:

Ամանորին մի քանի օր է մնացել: Խոզի բուդը պատրաստ է: Բնակարանի դուռը բանալիովս բաց եմ անում: Ձայն եմ տալիս, չեն պատասխանում: Տանը մարդ չկա: Մտնում եմ ծնողներիս սենյակ: Հայրիկը մեջքով կանգնած է: Չի զգում, որ ներսում եմ: Քսան լիտրանոց օղու շիշը դրել է բերանին ու խմում է: Կանգնած եմ: Երբ վերջապես շրջվում ու տեսնում է ինձ, միանգամից հարբում է: Արտասվում է: Մամայիդ չասես, խնդրում եմ: Ինչ ուզես` քեզ կառնեմ:

Ես հինգերորդ դասարան եմ տեղափոխվում, պապիս գրադարանից գրքեր եմ գողանում ու սպասում եմ հորս խոստումին:

Հունվարի մեկին նա հսկայական երաժշտական կենտրոնը ձեռքին ներս է մտնում: Կաշառք` լռության դիմաց: Ինձ թվում է երաժշտական կենտրոնից օղու, սխտորի ու ներսս վառող կեղծիքի հոտ է փչում:
Ես հայրիկին ամեն օր, թաքուն, օղի եմ տալիս, դրա համար էլ տանը ամենից շատ նա ինձ է սիրում: Երախտապարտ է:

Մենք ամառանոց ունենք: Հայրիկն է կառուցել: Միակ վայրն է որտեղ ես ինձ մարդ եմ զգում, ասում է նա:  Ճանապարհին կանգնում ենք փայտե  խանութի դիմաց, վաճառողուհին առանց հարցնելու մեկնում է մեկ շիշ կոլան եւ օղին: Ես խաղում եմ այգում, վայելում եմ հյութը եւ գիտեմ, որ հայրիկը խոհանոցում տասը րոպեն մեկ թրջում է ստամոքսը: Նրան թվում է, թե ես գլխի չեմ ընկնում, բայց համոզված եմ` հոգու անկյունում ինքը գիտի, որ ես գիտեմ եւ օգտագործում է ինձ, բայց ոչինչ, թող այդպես լինի: Ես իմ տասը րոպեն պահպանում եմ, առանց վայրկյան խախտելու, մինչեւ հայրիկը խմի-վերջացնի ողջ շիշը:

Տուն ենք վերադառնում  սիրահարների պես գրկախառնված` ցեխոտ ու քերծվածքներով: Մայրիկը ծեծում է հորս, ինձ անվանում է ագահ ու պիղծ`  մեկ շիշ կոլայով ծախված կենդանի: Հայրս ընկնում է անկողին: Ոչ ոք սենյակ չի մտնում: Նա մենակ է: Մայրիկը քրոջս հետ է քնում: Գիշերվա կեսին ես մտնում եմ սենյակ, թթվածին չկա, պատերը օղի են շնչում: Նա այդպես էլ մնացել է նույն դիրքով, շորերը հագին, պտղի պես կծկված:  Ուզում եմ լսել խռմփոցը` համոզվելու համար, որ չի մահացել: Ձայն չկա: Դողալով մատներս կպցնում եմ ճակատին` երակները պայթում են: Ողջ է` չի մահացել: Մի փոքր տխրում եմ, գուցե մահանար, թեթեւանար:

Ականջներիս մեջ խլանում են փշրվող օղու շշերի ձայները եւ հորս մշուշոտ, թախանձող աչքերը: Ես ջարդում եմ նրա օղիները մեկը  մյուսի հետեւից…

Արամ Պաչյան (ծնվ. 19.03.1983)

Հատված «Թափանցիկ շշեր» պատմվածքից