«Մենություն». Գի դը Մոպասան

…Լսի՛ր ինձ, այն օրից, ինչ զգացել եմ իմ անձի մենությունը, թվում է, ամեն օր ավելի ու ավելի, խորանում եմ ստորգետնյա մութ մի տարածության մեջ, որի ծայրերը չեմ գտնում, չեմ ճանաչում վերջը նրա, և որը գուցե ոչ մի ծայր էլ չունի: Գնում եմ այնտեղ միայնակ, ինքս ինձ հետ, չկա կողքիս ոչ ոք, չկա շուրջս ոչ ոք, նույն մթամած ուղին ինձ հետ անցնող որևէ կենդանի էակ: Ստորերկրյա անդունդն այդ կյանքն է: Երբեմն աղմուկներ, ձայներ, ճիչեր եմ լսում…կուրորեն առաջանում եմ դեպի մշուշոտ աղաղակներն այդ: Բայց ստույգ չգիտեմ` որտեղից են գալիս դրանք, երբեք ոչ մեկին չեմ հանդիպում մթության մեջ, որ պարուրել է ինձ, չեմ գտնում երբեք ուրիշ ոչ մի ձեռք: Հասկանու՞մ ես:

***

Է՜հ, մարդը չգիտի, թե ինչ է կատարվում մեկ ուրիշի մեջ անդադար: Մենք առավել հեռու ենք միմյանցից, քան այս աստղերը, ավելի մեկուսի հատկապես, որովհետև անմեկնելի է միտքը:

Գիտե՞ս ավելի սարսափելի մի բան, քան մարդկային այս արարածների հաստատուն հպումն է, որ բացահայտել անկարող ենք: Սիրում ենք միմյանց այնպես, ասես շղթայված լինենք, իրար շատ մոտ` միմյանց պարզված ձեռքերով, առանց իրար միատարրվելու կարողության: Միաձույլ դառնալու մի տանջահարույց կարիք տիրում է մեզ, բայց մեր բոլոր ջանքերն անպտուղ են մնում, անօգուտ` մեր թափառումները, խոստովանանքը մեր ` ապարդյուն, անկարող` մեր նվաղումը, իզուր` փաղաքշանքները: Երբ ցանկանում ենք միատարրվել, միմյանց նկատմամբ ձգտումները գեթ ավելի են հեռացնում մեզ միմյանցից:

***

Ես ինձ երբեք ավելի միայնակ չեմ զգում, քան այնժամ, երբ նվիրաբերում եմ սիրտս մի ընկերոջ, քանզի այդժամ ավելի լավ եմ հասկանում անհաղթահարելի խոչընդոտը: Նա այստեղ է` այդ մարդը, ես տեսնում եմ նրա պայծառ աչքերը` ուղղված ինձ, բայց ընդհանրապես չգիտեմ դրանց հետևում թաքնված նրա հոգին: Նա լսում է ինձ: Ի՞նչ է մտածում: Այո՛, ի՞նչ: Չե՞ս հասկանում այդ տառապանքը: Գուցե ատում է ինձ, կամ արհամարհում, կամ ծաղրում գուցե: Նա մտածում է իմ ասածների մասին, դատում է ինձ, հեգնում, դատապարտում, ինձ փոքրոգի կամ հիմար կարծում: Ինչպե՞ս իմանալ` ինչ է մտածում: Ինչպե՞ս իմանալ` սիրում է նա ինձ այնպես, ինչպես ես եմ սիրում, և ի՞նչ է պտտվում այդ փոքրիկ կլորիկ գլխում: Ինչպիսի՜ առեղծված, մարդկային մի արարածի անծանոթ միտքը, դարանակալ ու ազատատենչ միտքը, որ չենք կարող ո՛չ ճանաչել, ո՛չ կառավարել, ո՛չ իշխել, ո՛չ հաղթել:

***

Կանայք են, որ ամենից ավելի ստիպում են ինձ կրկին նկատել իմ մենությունը:
Թշվառությու՜ն… Ինչքա՜ն եմ տառապել նրանց պատճառով, որովհետև հաճախ են տվել ինձ միայնակ չլինելու պատրանքը, ավելի հաճախ, քան տղամարդիկ:

Երբ թափանցում ենք Սիրո աշխարհը, թվում է` ազատագրվում ենք: Գերմարդկային մի երջանկություն պարուրում է մեզ: Գիտե՞ս ինչու: Գիտե՞ս` որտեղից է գալիս անսահման երջանկության այդ զգացումը: Դա միայն այն պատճառով է, որ երևակայում ենք մեզ, թե միայնակ չենք այլևս: Էությանդ մեկուսացումն ու լքումն ավարտված են թվում: Ինչպիսի՜ սխալմունք: Այդ հավերժական սիրո կարիքով, որ կրծում է մեր մենակյաց հոգին, կինը Երազի ամենամեծ խաբկանքն է` ավելի ևս տառապյալ, քան գուցե մենք:

Դու գիտես երկարամազ, հմայագեղ, մեզ խենթության հասցնող այդ արարածի հետ դեմ-դիմաց անցկացրած հիացիկ ժամերը: Ի՞նչ մոլություն է պարուրում մեր հոգուն: Ի՞նչ պատրանք է տիրում մեզ:

Ես և նա, թվում է` ուր որ է մի ամբողջությու՞ն պիտի կազմենք: Բայց այդ «ուր որ է»-ն երբեք վրա չի հասնում, և շաբաթների սպասումից, հուսադրումից ու խաբուսիկ երջանկությունից հետո մի օր հանկարծակի ինձ գտնում եմ ավելի քան երբևէ միայնակ:

***

Ինչ վերաբերում է ինձ, հիմա, ես փակել եմ հոգիս: Չեմ ասում այլևս ոչ մեկին, թե ինչ եմ կարծում, ինչ եմ մտածում, ինչ եմ սիրում: Ինձ դատապարտված համարելով դառնալի մենության` ես նայում եմ իրերին` առանց առաջադրելու կարծիքս: Ինչի՞ս են կարծիքներ, վեճեր, հավատներ: Չկարողանալով ոչինչ կիսել որևէ մեկի հետ` հիասթափված եմ ամենից: Իմ անտես միտքը դառնում է անհասանելի բոլորին: Ես միօրինակ պատասխաններ ունեմ ամենօրյա հարցադրումներին, և մի ժպիտ, որ ասում է «Այո», երբ ես անգամ ճիգ չեմ գործադրում խոսելու:

Հասկանու՞մ ես ինձ:

Գի դը Մոպասան

Հատվածներ «Մենություն» պատմվածքից