Ներկայացնում ենք պարսիկ գիտնական, մաթեմատիկոս, փիլիսոփա, աստղագետ, բժիշկ և բանաստեղծ Օմար Խայամի (18 մայիսի, 1048 – 4 դեկտեմբերի, 1131 ստեղծագործություններից։
***
Պե՛տք է ապրել դեռ մեկուսի՛, մենավո՛ր,
Որ չքննեմ ձեր լավն ու վատն ամեն օր,
Որ նախ ինձնի՛ց, իմ հոգո՛ւց բան հասկանամ,
Հետո միայն դառնամ մարդկանց դատավոր:
***
Չե՞ն տեսնում լավ գործերը քո-մոռացի՛ր:
Անդարձ թռչու՞մ են օրերը-մոռացի՛ր:
Լինո՛ւմ է, երբ քամին կյանքի մատյանում
Ո՛չ այն էջից է փչում-մի՛ մոռացիր:
***
Գուցե երկինքը մեր հանդեպ հետո անչար կլինի,
Ճակատագիրն էլ ո՛չ դաժա՛ն, ո՛չ անտարբե՛ր կլինի…
Բայց հարություն չեն առնի էլ
ընկերներն իմ թանկագին,
Կյանքը անցա՛վ, նրա ընթացքն էլ ետ շրջող չի՛ լինի:
***
Նա, ով աշխարհն այս նվիրել է լոկ երջանիկներին,
Սիրում է պատժել, իրար ետևից զարկել մյուսների՛ն:
Դու մի՛ վշտանա, որ ուրիշներից քի՛չ ես ծիծաղել,
Գոհ եղիր, որ քեզ քի՛չ են հարվածել,
քան ուրիշներին:
***
Մեր օրերում դու ընկերներ քիչ ունեցիր ինձ նման,
Շողոմ ստեր քիչ ականջիր,
շատ մի՛ ձգտիր ճանաչման:
Եթե խելքո՛վ շուրջդ նայես, կնկատես դու իսկույն,
Որ ում վրա հույս ես դրել, դավաճան է իսկական:
***
Արհամարհում եմ աղոթավոր այս երեսպաշտներին,
Կեղծավորների՛ն այս փայլուն,
ընտիր ավանակների՛ն:
Բարեպաշտության քողի տակ նրանք
հավատ են ծախում՝
Իրենց գործի մեջ գերազանցելով անհավատներին:
***
Ամեն ինչ գնվո՛ւմ է, ամեն բան վաճառվո՛ւմ,
Իսկ կյանքը մեզ վրա՝ բացահայտ ծիծաղում:
Մենք, ճիշտ է, զայրանում, վրդովվում ենք հաճախ,
Բայց, միևնույն է, դեռ գնո՛ւմ ենք, վաճառվո՛ւմ:
***
Գահին ես դու՝ հարո՛ւստ, հզո՛ր,
առանց չնչին հոգս ու ցավի,
Իսկ այս խեղճը՝ կարիքի՛ մեջ,
ճիրաններո՛ւմ ցուրտ ու սովի,
Սակայն շուտով այնտե՛ղ՝
մահվան դարպասներից անդին արդեն,
Դու, իհարկե, էլ նրանից ո՛չ մի բանով չես տարբերվի:
***
Կեղտի միջից մի օր ելար՝ դարձար իշխա՛ն:
Շուտ մտնելով նոր դերի մեջ, հիշի՛ր սակայն,
Որ ինքդ քեզ պատահաբար աչքով չտաս.
«Ո՛չ մի իշխան հավե՛րժ չէ, կե՛ղտն է մշտական»:
***
Ես գիտե՛մ այս աշխարհը, ուր
գողը նեցո՛ւկ է գողին,
Ուր վեճի մեջ իմաստո՛ւնն է
հաճախ պարտվում հիմարին,
Ազնիվ մարդուն ամոթանք է տալիս ինչ-որ սրիկա…
Իսկ մի կաթիլ խնդությունը՝ ձուլվում վշտի ծովերին:
***
Քեզ ընկերներ մի՛ որոնիր անկյուններում դու օտար,
Քեզ տրված բեռը մի՛ կիսիր
դու նրանց հետ հավասար.
Թող որ նրանք փորձեն իրե՛նց
բաժին հոգսերը հոգալ,
Մենա՛կ մնա. քո ցավերին ի՛նքդ գտիր դեղ ու ճար:
***
Տիեզերքն համայն մտովի տեսա ու շոշափեցի,
Մարդկային հոգու ճախրանքներն
ամեն ես ճանաչեցի,
Եվ, այնուհանդերձ, հայտարարում եմ
առանց կասկածի.
Այլ երանություն չգիտե՛մ՝ գինու վայելքից բացի:
***
Այն, ինչ Տերը սահմանել է ու մեզ տվել արդեն մի օր,
Չենք կարող ո՛չ պակասեցնել,
ո՛չ հավելել ինչ-որ բանով:
Դե ուրեմն, տեղի՛ն ծախսենք ինչ որ ունենք, բարեկամներ,
Առանց այլոց նախանձելու,
ո՛չ մեկից պարտք չխնդրելով:
***
Ի՞նչ է մարմինը քո, Խայա՛մ:
Ինչ-որ վրա՛ն, որտեղ հոգին՝
Թափառումի ելած մի խան, իջևանել է կեսճամփին:
Վաղը ճամփա կընկնի նորից, կշարունակի նա ուղին,
Իսկ մահն իսկույն իր ավա՛րը կհամարի վրանը հին:
***
Չեմ վախենում մահից բնավ,
ոչ էլ իմ բախտը անիծում,
Իսկ դրախտի ունայն հույսով երբևէ չեմ մխիթարվում:
Ինձ միայն կարճ մի ժամկետով տրված
հոգին հավերժական
Սահմանված օրը,
ճի՛շտ ժամին ետ կտամ ես՝ հոժարակամ:
Թարգմ.՝ Լևոն Բլբուլյանի, պարսկերենից տողացի՝ Էմմա Բեգիջանյանի
