«Իսկ եթե մայրս չվերադառնա՞ տուն»․ արցախցի երեխաների մոտ նկատվում է կրթության հանդեպ ուշադրության ու ընկալունակության նվազում

«Մեր դպրոցի աշակերտները դարձել են ավելի ցրված, մոռացկոտ, անհանգիստ, ավելի քիչ ընկալունակ նոր տեղեկատվության նկատմամբ և ընդհանրապես անտարբեր են այն ամենի հանդեպ, ինչ կատարվում է իրենց շուրջը։ Դասերի ժամանակ նրանք ավելի քիչ եռանդուն և աշխույժ են, քանի որ մեր օրերում պատշաճ սնունդ չեն ստանում»,- ասում է Ստեփանակերտի դպրոցի պատմության ուսուցչուհի 35-ամյա Մարինան:

Նշենք, որ գազամատակարարման ընդհատումներով պայմանավորված՝ 2023-ի հունվարի 18-30-ը Արցախում ընդհանրապես չեն գործել բոլոր 118 դպրոցները՝ շուրջ 20,000 երեխայի զրկելով կրթություն ստանալու իրավունքից, իսկ փետրվարի 7-20-ը դադարեցվել է գազով ջեռուցվող հանրակրթական դպրոցների նախադպրոցական խմբերի և 1-8-րդ դասարանների, արտադպրոցական և նախնական ու միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունների դասագործընթացը: Այս մասին տեղեկանում ենք Ադրբեջանի կողմից Արցախի շրջափակման հետևանքով մարդու անհատական և հավաքական իրավունքների խախտումների մասին վերջին զեկույցից:

Ադրբեջանական հանցավոր գործողությունների հետևանքով առաջացած անորոշություններով ու սպառնալիքներով պայմանավորված՝ երեխաների մոտ համատարած կերպով նկատվում է կրթության հանդեպ ուշադրության ու ընկալունակության նվազում, որը երկարաժամկետ կտրվածքում բացասաբար է անդրադառնալու նրանց զարգացման վրա, նշված է զեկույցում:

«Մենք նաև բաժանված ընտանիքների երեխաներ ունենք, նրանք ենթարկվում են դեպրեսիայի և սթրեսի: Իմ դասարանում կա 12-ամյա Լուսինեն, ում հայրը զոհվել է 2020-ի պատերազմում, իսկ մայրը հիմա մնացել է Երևանում՝ հետ գալու հնարավորություն չունի։ Նա մնում է հիվանդ տատիկի մոտ և հաճախ ստիպված է լինում խնամել նրան ու տան պարենը գնել: Օրերս նա լացակումած մոտեցավ ինձ և հարցրեց.

«Ընկեր Մարինա, իսկ եթե մայրս չվերադառնա տուն, կամ ադրբեջանցիները նրան բռնեն ու սպանեն վերադարձի ճանապարհին։ Իսկ եթե ես այլևս չտեսնեմ նրան: Մայրս այն ամենն է, ինչ ես հիմա ունեմ»: Չգիտեի, թե ինչ պատասխանեմ, խեղդվում էի ցավից»,-պատմում  է ուսուցչուհին:

Առանձնահատուկ դժվարություններ են ծագել բաժանված ընտանիքների ու հատկապես առանց ծնողական խնամքի մնացած երեխաների կրթության կազմակերպման հետ կապված, որոնց մի մասը նույնիսկ տևական ժամանակ հրաժարվել է դպրոց հաճախել ընտանիքից հեռու պայմաններում:

Շրջափակման պայմաններում սննդի սրացող սղության պատճառով հունվարի 9-ից փակվել են բոլոր 41 մանկապարտեզները, 56 նախադպրոցական խմբերը, մասնակի է  աշխատել 20 երկարօրյա ուսումնական հաստատություն, ինչի հետևանքով 6,828 երեխա այլևս չի կարողացել կրթօջախ հաճախել ընդհանրապես կամ երկարօրյա ռեժիմով՝ զրկվելով համապատասխան խնամք և սնունդ ստանալու հնարավորությունից: Իսկ փետրվարի 23-ից, սննդի ու ջեռուցման խնդիրների լուծման արդյունքում, վերականգնվել են նշված կրթօջախների աշխատանքները:

Էլեկտրամատակարարման և համացանցի խափանումների հետևանքով մեծապես տուժել են նաև տեխնոլոգիական կրթական ծրագրերը, որոնք հիմնականում դադարել են գործելուց: